Bij het beluisteren van de evangelielezing komt het beroemde schilderij ‘De roeping van Matteüs’ voor mijn geestesoog.  Het is één van de bekendste werken van Caravaggio, een kunstenaar die leefde en werkte rond 1600. Op dit schilderij zien we Matteüs, samen met zijn kompanen, niet bij een tolhuis, maar ergens binnen in een gebouw. Door Matteüs te situeren in een donkere ruimte kreeg Caravaggio de gelegenheid om zijn beroemde clair-obscur toe te passen. Dit is een techniek waarbij gebruik wordt gemaakt van sterke licht-donkercontrasten. Hiermee wordt een dramatisch effect bereikt. We zien rechts Jezus, op blote voeten, binnenkomen in de ruimte. Door de deuropening valt een krachtige lichtstraal binnen. De lichtstraal volgt de richting van de hand van Jezus die wijst naar Matteüs. De hand van Jezus doet denken aan de hand van de Schepper in het fresco van Michelangelo in de Sixtijnse kapel. Matteüs wordt overweldigd door het krachtige licht dat van Jezus uitgaat. Je hoort hier het scheppingsgedicht uit Genesis meeklinken: “Er moet licht zijn! En er was licht!”  (Gen. 1,3)

Het verhaal van Mozes vertelt ons hoe God telkens weer de relatie met mensen herstelt en vernieuwt. Het joodse volk in de woestijn heeft niet meteen uitzicht op een veilige leefomgeving en klampt zich vast aan materiële zekerheden. Ze vereren een gouden afgod en feesten. Waar perspectief ontbreekt verliezen mensen zich graag in de roes van onmiddellijk genot. Mozes is woedend en ontgoocheld en gooit de stenen tafelen waarin God de grondwet van het samenleven in recht en vrede neerschreef, op de grond.

De verbondsverklaring van God met mensen lag aan diggelen. Maar met de kortzichtigheid en ontrouw van mensen stopt het verhaal niet.

In opdracht van God kapt Mozes 2 nieuwe tafelen die hij bovenop de Sinaï brengt. Daar wordt het engagement van God ten aanzien van zijn volk hernieuwd.  ’God, erbarmend, genadig, lankmoedig, rijk aan liefde, rijk aan trouw, bewarend liefde tot het duizendste geslacht.’*

Jezus "toonde hun zijn handen en zijn zijde." Dat klinkt niet echt als Pinksteren. Bij Pinksteren denken we meestal aan een hevige windvlaag, verdeelde vuurtongen, spreken in andere talen, bedwelmd door de Geest. Zo beschrijft Lucas het. Maar Johannes' verslag van Pinksteren vertelt over gesloten deuren, angst, wonden, vrede.

Het geboortefeest van samen Kerk-zijn (Hand. 2,1-11 ; Joh. 20,19-23) 

In de beginjaren van het christendom was er nogal wat onduidelijkheid omtrent de heilige Geest. Ook de lezingen van vandaag zijn op dit punt niet eensluidend. In de eerste lezing hoorden we van Lucas dat de leer­lin­gen 50 dagen na Pasen "vol raakten van de heilige Geest" (het woord 'Pink­ste­ren' is afge­leid van het Griekse woord dat 'vijf­tig' bete­kent). Maar volgens Johannes in onze evangeliele­zing, gebeurde dat reeds op de avond van Pasen: de pas verrezen Jezus blies over zijn leerlingen en zei: "Ont­vang de heilige Geest". 

Ondanks die verschillen zijn de evangelisten het erover eens dat de snelle groei van de jonge Kerk vooral was toe te schrijven aan Gods inzet achter de schermen, eerder dan aan eigen initiatief. Wat hadden die eerste verkondigers te bieden? Uit zichzelf niets. Zij waren slechts doorgeef­luik van Gods boodschap die hun door Jezus was  aangereikt. Niet alleen wat ze doorgaven was niet van hen, ook voor de 'promo­tie' ervan kon de jonge Kerk de pluimen niet zomaar op eigen hoed steken. Behalve hun eigen inzet, was er méér in het spel, was er 'Iemand' die, gebruik makend van hún handen en monden, grootse dingen realiseerde. Dàt dit zo was, daarvan waren onze evangelisten heilig overtuigd. Maar hoe maak je dat aan anderen duidelijk?

 Vandaag is het de zondag na Hemelvaart en de zondag voor Pinksteren. Een zondag met niet veel activiteiten. Achter ons ligt de glorieuze hemelvaart.  Voor ons ligt het nieuwe dat God onder zijn volk zal doen. Maar vandaag is sober. Vandaag is rustig. Een soort dode zondag tussen twee hoogdagen van Hemelvaart en Pinksteren.

Er gebeurt vandaag niets spectaculairs in het evangelie: geen opzienbarend wonder, geen spannend dispuut met de Farizeeën, zelfs geen gelijkenis.  Johannes reconstrueert alleen een gebed van Jezus dat we niet eens voor onszelf kunnen bidden. Een dode zondag in feite!

Jezus, opgenomen in Gods heerlijkheid

Het verhaal over de tenhemelopneming van Jezus is een mythisch verhaal en wil ook als zodanig worden begrepen. We moeten het niet ‘ontmythologiseren’ maar erkennen in zijn mythische kracht. Het is geen objectief journalistiek verslag maar ontsnapt even goed aan rationele pogingen tot grijpen. Wat bezielde Lucas dan toen hij dit belangrijk gebeuren in dit verhaal goot? En waarom vond hij het nodig dit verhaal twee keer te vertellen, zij het in wat gewijzigde vorm? We weten dat Pasen, Hemelvaart en Pinksteren één groot feest vormen waarin zowel de bestemming van Jezus als onze eigen toekomst worden gevierd. Waarom dan die opsplitsing in drie feesten en welk ander accent wordt er telkens gelegd. Is het misschien niet zo eenvoudig om te verhelderen wat bedoeld wordt met die bestemming?

Een mythe wil krachten mobiliseren en ze in een bepaalde richting stuwen, dat is ook zo met dit verhaal van de hemelvaart. Het is een stil moment tussen twee krachtige gebeurtenissen. Er moest een brug worden geslagen tussen de verrijzenis van Jezus en het ontvangen van de heilige Geest, tussen het leven van deze tsaddik dat eindigde in Gods liefde en hoe het verder ging met zijn volgelingen. Van de ene kant hangt rond dit feest verstilling, want de verhalen over verschijnen houden op. Een tijd van leegte is aangebroken met alle onzekere vragen over een mogelijke terugkeer erbij. Zo leefde de jonge kerk. Maar er is ook een stuwende, opwaartse beweging. Zoals Elia in een vurige wagen naar de hemel voer, wordt Jezus opgenomen in een wolk. En terwijl Hij verdwijnt, zegent Hij zijn vrienden. Heb je ooit afscheid kunnen nemen van een geliefde die op het einde je bedankt voor het samenzijn of je zijn of haar zegen geeft? Het is van een onvoorstelbaar ontroerende kracht. Hebben de leerlingen zoiets beleefd?

De geest van waarheid. We kunnen maar beter op onze hoede zijn. Opletten voor de informatie die we te slikken krijgen via radio, televisie, sociale media. Het is uitkijken voor fake News. We weten waar dàt ons naartoe voert. De waarheid: te grabbel voor wie het luidst roept. Jezus belooft de géést van waarheid te zenden. We mogen hopen dat dit geen fake news is. Want veel is er van die belofte niet te merken. Wie is dan nog betrouwbaar? Wie kan vertellen wat waar is en wat leugen?

Heel dikwijls komen mensen me zeggen dat ze er niet in slagen te bidden. Ze hebben de indruk dat het gebed een toewijding is van de geest die voorbehouden is voor enkele geprivilegieerden, alsof je – vooraleer God te kunnen ontmoeten – een gebedsschool zou moeten doorlopen of een cyclus van spirituele oefeningen. Ik stel me dan God voor, daarboven, zittend op een wolk, die nagaat of we wel ons licentiaatsdiploma in spirituele studies hebben behaald alvorens Hij zich verwaardigt naar ons gebed te luisteren. Er zouden dan echte gebedsprofessionals zijn, en daarnaast alle anderen, die met wisselend succes tot gebed proberen te komen.